Kweekvlees: wijs niet naar de NVWA, maar onderzoek het goed!

Vorige week verscheen een opiniestuk over het eten van kweekvlees op nrc.nl. De schrijver geeft aan dat inspecteurs van de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA), op aangeven van het ministerie van Volksgezondheid, tijdens een diner niet toestonden dat kweekvlees gegeten zou worden. Hij vindt het zonde dat niemand in Nederland nu kweekvlees mag proeven, terwijl het zo’n duurzaam, creatief en innovatief alternatief is voor reguliere vleesproducten. En waar er vanuit Nederland zoveel is geïnvesteerd in de ontwikkeling van kweekvlees, zou de actie van de NVWA en het ministerie de deur dichtgooien voor het op de markt brengen van kweekvlees. In deze blog wil ik toelichten waarom de gestarte petitie zich volgens mij alleen niet zou moeten richten op de NVWA, maar op de ontwikkelaars van kweekvlees.  

Waarom lieten de inspecteurs van de NVWA het kweekvlees op het menu niet uitserveren? De inspecteurs hadden weinig keus: in heel Europa is de ‘novel food’-verordening van kracht, waar ik eerder een blog over schreef. Deze wet bepaalt dat vóór een nieuw voedingsmiddel op de markt gebracht mag worden, eerst aangetoond moet worden dat het voor mensen veilig is om zo’n product te consumeren[i]. Daarvoor is één keer proberen en er niet ziek van worden niet genoeg: een aanvrager moet een dossier samenstellen, waaruit blijkt dat het nieuwe voedingsmiddel geen veiligheidsrisico veroorzaakt. Er moet in kaart worden gebracht wat de risico’s op toxiciteit zijn, de voedingswaarde moet bepaald worden en allergenen moeten onderzocht zijn. Aangezien kweekvlees onder een van de tien specifieke categorieën van deze Europese wet valt (het is een levensmiddel geproduceerd uit een celcultuur of weefselkweek), wordt een wetenschappelijk dossier met deze gegevens vereist. Dit dossier wordt vervolgens bestudeerd door wetenschappers binnen de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid, EFSA. Zij geven op basis van hun zogenaamde risicoanalyse een advies aan de Europese Commissie om het nieuwe product wel of niet toe te staan op de Europese markt.

Niemand kan natuurlijk garanderen dat ieder voedingsproduct altijd 100% veilig is voor elke consument, daarin spelen ook andere zaken mee zoals bijvoorbeeld de manier van bewaren of bereiden[ii]. Maar het is wel belangrijk dat zo’n consument er met redelijke zekerheid van uit kan gaan dat hij of zij geen schade oploopt als je het ‘beoogde gebruik’ volgt: als je het een voedingsmiddel goed bewaart en bereid en je bent zelf verder gezond, zou je geen risico moeten lopen van het eten van zo’n product. In Europa is strenge wet- en regelgeving gemaakt rondom voedselveiligheid, mede door de grote voedselschandalen in de jaren ’90. Om consumenten te beschermen tegen onveilige producten, staat de bewijsvoering centraal in levensmiddelenrecht: eerst moet aangetoond worden dat iets veilig is, pas dan kan het op de markt gebracht worden.

Het oproepen van lezers en geïnteresseerden om een petitie te tekenen om de NVWA in beweging te krijgen, is te gemakkelijk. Het is immers niet de verantwoordelijk van de NVWA om aan te tonen dat kweekvlees veilig is, zij zijn verantwoordelijk voor het uiteindelijk controleren van zulke producten als ze op de markt zijn. Zorg dat er geïnvesteerd wordt in tijd en mogelijkheden voor de ontwikkelaars en onderzoekers om de veiligheid van producten goed te testen. En hoewel het proeven van een stukje kweekvlees op eigen risico misschien leuk, spannend en hopelijk lekker is, beginnen deze veiligheidstesten toch echt in het lab en niet tijdens een diner.

[i] European Parliament and Council of the European Union. (2015). Regulation (EU) 2015/2283 of the European Parliament and of the Council of 25 November 2015 on novel foods, amending Regulation (EU) No 1169/2011 of the European Parliament and of the Council and repealing Regulation (EC) No 258/97 of the European Parliament. Official Journal of the European Union L, 327, 1–22.

[ii] De Boer & Bast 2018. Demanding safe foods – Safety testing under the novel food regulation (2015/2283). Trends in Food Science & Technology 72, pg 125-133.