Vandaag werd het persbericht gepubliceerd over de laatste studie uit mijn PhD traject, een systematische literatuurstudie naar het positieve effect van voedingsstoffen op ontstekingsmarkers en longfunctie in patiënten met – of modellen van – chronische longziekten. Dit artikel werd afgelopen januari geaccepteerd voor publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift International Journal of Food Sciences and Nutrition. In deze publicatie beschrijf ik het onderzoek dat we gedaan hebben in samenwerking met een stagiair en een aantal van mijn collega’s. In deze blog leg ik kort uit wat we hierin ontdekt hebben, het gehele artikel lees je hier!
Het aantal patiënten dat lijdt aan een chronische inflammatoire longziekte, zoals COPD (chronic obstructive pulmonary disease, oftewel chronische obstructieve longziekte), astma of ILD (interstitiële longziekten waaronder sarcoïdose), neemt toe[i],[ii],[iii]. In principe heeft een ontsteking (of inflammatie) een functie, om indringers uit je lijf te kunnen verwijderen, bij bijvoorbeeld een vervuilde schaafwond. Dankzij de cellen die naar de plek van de ontsteking aangetrokken worden, kunnen de indringers verwijderd worden uit je lichaam en kan bijvoorbeeld de geschaafde huid goed herstellen. Dit is een strak gereguleerd proces, waarbij verschillende signalen afgegeven worden om cellen naar de plek van de ontsteking te krijgen en de indringer uiteindelijk te verwijderen, waarna de reactie afgebroken wordt. Maar zodra deze ontstekingsreactie niet goed gestopt wordt doordat er bijvoorbeeld nog altijd signalen afgegeven worden dat er nog indringers zijn, kan een chronische ontsteking ontstaan[iv]. En hoewel deze chronische inflammatoire longziekten veel van elkaar verschillen, is zo’n uit de hand gelopen ontstekingsreactie ook de sleutel tot het ontstaan van deze ziekten.
Om deze ontsteking tegen te gaan, gebruiken patiënten verschillende medicijnen, waaronder glucocorticosteroïden. Deze glucocorticosteroïden werken anti-inflammatoir en helpen daarmee de ziekte onder controle te houden. De dosis van de medicijnen moet echter vaak verhoogd worden en verschillende patiënten worden er zelfs resistent voor terwijl men wel last kan krijgen van de bijwerkingen[v]. Doordat voedingsstoffen ook een effect kunnen hebben op het werkingsmechanisme van deze glucocorticosteroïden en op ontstekingsreacties in het algemeen[vi],[vii], is in diverse onderzoeken gekeken naar de potentiële positieve effecten van voedingsstoffen[viii],[ix], voedingsmiddelen[x] of zelfs specifieke diëten zoals het mediterraans dieet[xi],[xii] op deze ziekten. Omdat er veel verschillende soorten studies waren gedaan, variërend van celmodellen van de verschillende ziekten tot het gebruik van diermodellen, maar ook studies met patiënten, en er erg veel verschillende voedingsstoffen onderzocht zijn, wilden wij een overzicht maken om de meest interessante voedingsstoffen te identificeren voor verder onderzoek.
Na meer dan 1200 artikelen gescreend te hebben, bleven 162 artikelen over die daadwerkelijk een relatie tussen een voedingsstof, een voedingsmiddel of een dieet en ontstekingsmarkers of longfunctie onderzochten. De uitkomsten van deze studies hebben we gescoord en aan de hand van de relevantie van het type studie gewogen, zodat de uitkomsten van patiënten studies zwaarder wogen dan dierstudies of studies in celmodellen. Na het samenvoegen van de verschillende typen studies met hun diverse uitkomsten, blijken voor vitamine e en omega-3 vetzuren de sterkste aanwijzingen te bestaan dat zij een positief effect hebben op zowel de longfunctie bij deze ziekten als op de ontstekingsmarkers. Ook bleek uit onze review dat er over de effecten van vele voedingsstoffen nog maar weinig bekend is, omdat er bijvoorbeeld maar één studie naar gedaan is (zoals naar het effect van zink) of alleen verschillende dierstudies gepubliceerd zijn (bij bijvoorbeeld vezels). Maar dit literatuuronderzoek[xiii] biedt wel aanleiding om verder onderzoek te doen naar vitamine e en omega-3 en diens mogelijke positieve effecten voor patiënten met chronische inflammatoire longziekten!
[i] Het Longfonds (2017). Wat is COPD? Beschikbaar op https://www.longfonds.nl/copd/alles-over-copd/wat-is-copd.
[ii] Het Longfonds (2017). Wat is astma? Beschikbaar op https://www.longfonds.nl/astma/alles-over-astma/wat-is-astma.
[iii] RIVM (2011). Incidentie. Beschikbaar op http://www.eengezondernederland.nl/Heden_en_verleden/Ziekten/Incidentie.
[iv] Moldoveanu B, Otmishi P, Jani P, Walker J, Sarmiento X, Guardiola J, Saad M, Yu J (2009). Inflammatory mechanisms in the lung. J Inflamm Res 2:1–11.
[v] Barnes PJ, Shapiro SD, Pauwels RA (2003). Chronic obstructive pulmonary disease: molecular and cellular mechanisms. Eur Respir J 22:672-688.
[vi] Barnes PJ, Adcock IM (2009). Glucocorticoid resistance in inflammatory diseases. Lancet 373:1905-1917.
[vii] Ruijters EJB, Haenen GRMM, Weseler AR, Bast A. 2014a. The anti-inflammatory efficacy of dexamethasone is pro- tected by ( )-epicatechin. PharmaNutrition. 2:47–52.
[viii] Geraets L, Haegens A, Brauers K, Haydock JA, Vernooy JHJ, Wouters EFM, Bast A, Hageman GJ (2009). Inhibition of LPS-induced pulmonary inflammation by specific flavonoids. Biochem Biophys Res Commun 382:598–603.
[ix] Hazewindus M, Haenen GRMM, Weseler AR, Bast A (2014). Protection against chemotaxis in the anti-inflammatory effect of bioactives from tomato ketchup. PLoS One. 9:e114387.
[x] Romieu I (2005). Nutrition and lung health. Int J Tuberc Lung Dis 9:362–37
[xi] Varraso R, Fung TT, Hu FB, Willett W, Camargo CA (2007). Prospective study of dietary patterns and chronic obstructive pulmonary disease among US men. Thorax 62:786–791.
[xii] Varraso R, Willett WC, Camargo CA (2010). Prospective study of dietary fiber and risk of chronic obstructive pul- monary disease among US women and men. Am J Epidemiol 171:776–784.
[xiii] De Boer A, van de Worp WR, Hageman GJ, Bast A (2017). The effect of dietary components on inflammatory lung diseases – a literature review. Int J Food Sci Nutr.
Alie de Boer 